پیگمنت ذرات معدنی یا آلی هستند که قدرت رنگدهی بالایی داشته و برای ایجاد رنگ در انواع محصولات مختلف از جمله پوششها، پلاستیکها، محصولات آرایشی، محصولات ساختمانی و ...مورد استفاده قرار میگیرند. مهم ترین پیگمنتهای موجود در بازار پیگمنت قرمز، زرد، نارنجی، سبز، آبی، بنفش، مشکی، سفید، نقره ای، طلایی و... هستند. در پلینو انواع پیگمنت برای استفاده در پلیمر، رنگ و محصولات آرایشی و بهداشتی ارائه میشود. حجم بازار پیگمنت و رنگدانه در حدود 30 میلیارد دلار در سال تخمین زده شده است.
پیگمنت چیست؟
پیگمنتها ذرات جامد نامحلول و ریزی هستند که در محیطهای مختلفی مانند رنگ ،جوهر، پلاستیک یا لوازم آرایشی پراکنده شد و ایجاد رنگ میکنند. برخلاف دایها، پیگمنتها از نظر شیمیایی با بستر پیوند نمیدهند، بلکه از طریق نیروهای فیزیکی به سطح مورد نظر میچسبند. پیگمنتها ساختاری شفاف، پوششمانند و پایدار به بستر میدهند که در کاربردهای مختلفی از جمله رنگ ساختمان، پوششها ، پلاستیکها، جوهر پرینتر و لوازم آرایشی برای دستیابی به طیف گستردهای از رنگها، سایهها و جلوهها استفاده میشوند.
پیگمنتها بر اساس ترکیب شیمیایی و منشاء شان به دو دسته آلی و معدنی تقسیم میشوند. پیگمنتهای آلی از ترکیبات مبتنی بر کربن به دست می آیند قدرت ایجاد رنگ بسیار بالا و عالی هستند. این پیگمنتها طیف گستردهای از رنگها را ارائه داده و معمولاً در کاربردهایی که رنگهای روشن و پایدار مد نظر هستند مورد استفاده قرار میگیرند. رنگدانههای آلی اغلب به خاطر مقاومت مناسبی که در برابر نور و تخریب شیمیایی دارند، مورد توجه قرار میگیرند. نمونه هایی از رنگدانه های آلی عبارتند از فتالوسیانین آبی، کویناکریدون قرمز و پریلن سبز.
پیگمنتهای معدنی از ترکیبات معدنی و اکسیدهای فلزی به دست میآیند. این پیگمنتها از مواد معدنی طبیعی بدست آمده یا طریق فرآیندها و واکنشهای شیمیایی سنتز میشوند. پیگمنتهای معدنی از عناصری مانند آهن، تیتانیوم، کروم، کبالت و روی تشکیل شدهاند که اغلب با اکسیژن یا سایر عناصر غیرفلزی ترکیب میشوند. دوام بالا، توانایی ایجاد کدورت و مقاومت در برابر عوامل محیطی مانند نور، گرما و مواد شیمیایی از جمله ویژگیها و خواص اصلی پیگمنتهای معدنی هستند. دی اکسید تیتانیوم (پیگمنت سفید)، اکسیدهای آهن (پیگمنتهای قرمز، زرد، سیاه) و اکسید کروم (پیگمنت سبز) نمونههایی از پیگمنتهای معدنی هستند.
پیگمنت چطور تولید میشود؟
فرآیندهای تولید پیگمنتها بسته به نوع و کاربرد مورد نظر آن متفاوت است. با این حال، روشهای رایج تولید شامل سنتز شیمیایی، ته نشینی و آسیاب و پخش میشوند. بسیاری از پیگمنتها از طریق واکنشهای شیمیایی که مواد خام را به ترکیبات رنگی تبدیل میکنند، سنتز میشوند. روشهای سنتز شیمیایی شامل واکنشهای کنترل شده دقیق، مراحل خالص سازی و فرآیندهای کریستالیزاسیون برای تولید پیگمنتهایی با خواص و رنگ دلخواه است. روشهای رسوبگذاری شامل رسوب ذرات پیگمنت از محلولهای حاوی نمک یا اکسیدهای فلزی است. در این روش واکنشهای رسوبی باید به دقت کنترل شوند تا اندازه ذرات، شکل و ساختار کریستالی مورد نظر حاصل شود. این ویژگیها بر رنگ، کدورت و ویژگیهای نهایی و عملکردی پیگمنت تأثیر میگذارد. برای کاهش سایز ذرات، بهبود پراکندگی و شدت رنگ، پیگمنتها اغلب تحت فرآیندهای آسیاب و پخش قرار میگیرند. تکنیکهای آسیاب مکانیکی مانند آسیاب گلولهای و آسیاب اصطحکاکی معمولاً برای دستیابی به اندازه ذرات و توزیع یکنواخت در فرمولاسیون پیگمنتها استفاده میشوند. پیگمنتها کاربرد گستردهای در صنایع مختلف از جمله رنگ و پوشش ساختمان، پلاستیک سازی، جوهر پرینتر و لوازم آرایشی دارند. انتخاب پیگمنت مناسب به عواملی مانند قوانین رنگشناسی، ویژگیهای کاربردی پیگمنت و رعایت قوانین و استانداردها بستگی دارد که نشاندهنده اهمیت شناخت تخصصی انواع پیگمنتها، فرآیندهای تولید و نوع کاربردها در صنایع مختلف میباشد.
تقسیم بندی پیگمنت به پیگمنت آلی و معدنی
انواع پیگمنت را میتوان به دو دسته عمده رنگدانه آلی و معدنی تقسیم بندی کرد. معروف ترین پیگمنت آلی، دوده یا کربن بلک است. رنگدانه آلی عمدتا قیمت بالاتری از رنگدانه معدنی دارند و مقاومت حرارتی پایین تری داند. پخش شدن پیگمنت آلی در پلیمر یا ماده مورد نظر سخت تر بوده و ریکس کلوخه شدن در آن بیشتر است. این پیگمنتها نسبتا مقاومت آب و هوایی کمتری دارند با این حال پیگمنتهای آلی اصلاح شده که قیمت بالاتری نیز دارند مقاومت آب و هوایی بالایی دارند. قدرت رنگ آمیزی و تنوع در پیگمنت آلی بالا میباشد. پیگمنت معدنی نسبتا قیمت پایین دارند و مقاومت آب و هوایی خوب دارند. پیگمنت معدنی پخش بهتری در ماتریس مورد نظر داشته و مقاومت آب و هوایی بالاتری دارند. مهم ترین پیگمنت معدنی تیتانیم دی اکسید است. این رنگدانه به تنهایی 30 درصد از بازار پیگمنت را به خود اختصاص داده است.
پیگمنت آلی دارای تنوع بیشتری نسبت به پیگمنتهای معدنی بوده و عمدتا قیمت بیشتری دارند. پیگمنت آلی خود به دو دسته پیگمنت آلی عمومی و پیگمنت آلی تخصصی تقسیم میشوند. پیگمنت آلی عمومی عمدتا مقاومت حرارتی پایین داشته و در محدوده 150 تا 220 درجه سانتی گراد پایدار اند درحالی که پیگمنت آلی تخصصی دارای مقاومت حرارتی بالای 200 درجه سانتی گراد میباشند. پیگمنت آلی تخصصی نسبت به عمومی از مقاومت آب و هوایی بالاتری برخوردار هستند.
طیف رنگی پیگمنتهای آلی و کد رنگهای مهم
پیگمنت آلی در رنگهای قرمز، زرد،نارنجی، سبز، آبی، قهوه ای، سیاه و... موجود میباشند. تنوع پیگمنت آلی بیشتر در رنگهای قرمز و زرد است. انواع ترکیبات بتا نفتول، آریل آمید، بنزیمیدازولون، کیناکریدون، مونو آزو، دی آزو، آنتراکینون، ترکیبات DPP، ایزو ایندولینون، فتالوسیانین، دی اکسازین، آنیلین و...از مهم ترین ترکیبات آلی مورد استفاده در تهیه پیگمنت رنگ هستند. پیگمنت مشکی 1، بنفش 32، قهوه ای 23، زرد1، زرد 12، زرد13، زرد194، نارنجی 34 و 43، بنفش 37، سبز 7، آبی 15، قرمز 254، مشکی 31، قرمز48، قرمز 57 و موارد دیگر از مهم ترین کدهای رایج در بازار پیگمنت هستند.
تقسیم بندی پیگمنت از نظر رنگ
پیگمنتها از نظر رنگ به پیگمنت قرمز، زرد، نارنجی، بنفش، آبی، سبز، قهوه ای، نقره ای، طلایی، صدفی، سفید و مشکی تقسیم بندی میشوند. سایر رنگها اغلب پیگمنت خالصی ندارند و به صورت ترکیبی به دست می آیند.
پیگمنتهای ویژه
|
پیگمنت سفید
|
پیگمنت مشکی
|
پیگمنت قهوه ای
|
پیگمنت سبز
|
پیگمنت آبی
|
پیگمنت بنفش
|
پیگمنت نارنجی
|
پیگمنت زرد
|
پیگمنت قرمز
|
پیگمنت نقره ای
|
|
|
قهوه ای 6
|
سبز 17
|
آبی 29
|
بنفش 15
|
نارنجی 20
|
زرد 42
|
قرمز 101
|
پیگمنت طلایی
|
|
|
قهوه ای 29 و 31 و 33
|
سبز 19، سبز 26، سبز 50
|
آبی 28 و 36
|
بنفش 16
|
|
زرد 34
|
قرمز 29
|
پیگمنت گرافیتی
|
|
|
|
|
|
|
|
زرد 184
|
|
پیگمنت فسفرسانی
|
|
|
|
|
|
|
|
زرد 53
|
|
پیگمنت فلئورسانس
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|