نگهدارنده یا Preservative یکی از اجزای مهم در فرمولاسیون محصولات آرایشی و مراقبتی است که عموما در دوز مصرف 0.1 تا 1 درصد در محصولات آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. نگهدارنده آرایشی نتنها از رشد باکتری و قارچ جلوگیری کرده بلکه سبب افزایش طول عمر و ماندگاری محصولات آرایشی می‌شود. انتخاب یک نگهدارنده مناسب در کیفیت محصولات آرایشی و ارتقای برند محصول اثر بسیاری دارد. نگهدارنده آرایشی از تغییر رنگ و بو محصول جلوگیری کرده و از ایجاد بیماری عفونی بر روی پوست جلوگیری می‌کنند. پارابن، فنوکسی اتانول، بنزیل الکل، بنزوئیک اسید، سوربیک اسید، اتیل هگزیل گلیسیرین، کاپریلیل گلیکول، سدیم بنزوآت، پتاسیم سوربات از جمله متداول ترین نگهدارنده‌ها در فرمولاسیون آرایشی و بهداشتی هستند.

 

نگهدارنده آرایشی و بهداشتی چیست؟

نگهدارنده‌ها مواد شیمیایی سنتز شده و یا برگرفته از منابع طبیعی هستند. که سبب افزایش سلامت محصولات آرایشی و بهداشتی می‌شوند. این مواد از رشد باکتری و قارچ مضر جلوگیری کرده و مانع تغییرات رنگ، بو و بافت محصولات آرایشی می‌شوند. این ترکیبات کارایی محصولات آرایشی را افزایش می‌دهند به شکلی که اثر بخشی مواد موجود در فرمولاسیون را افزایش می‌دهند. استفاده از نگهدارنده بخصوص در محصولات که بر پایه آب تولید شده اند بسیار اهمیت دارد چرا که حضور آب در فرمولاسیون سبب تشدید رشد میکروب می‌شود. استفاده از نگهدارنده باید بر اساس اصول و قوائدی که در استاندارد هر محصول عنوان شده، باشد.

 

مهم ترین نگهدارنده‌های آرایشی و بهداشتی و دوز مصرف آنها

 

نوع نگهدارنده	ویژگی مهم	دوز مصرف
پارابن	اثر روی باکتری و کپک پایداری خوب در فرمولاسیون	0.8-1
فنوکسی اتانول	اثر روی باکتری، مخمر و کپک قیمت پایین اثر در p H  گسترده	0.5-1
بنزیل الکل	اثر روی باکتری و مخمر ملایم و بدون تحریک پوست	1-5
آزاد کننده فرمالدهید	اثر روی باکتری و قارچ مناسب محصولات طبیعی	بستگی به فرمولاسیون دارد
سوربیک اسید	اثر روی کپک و مخمر اغلب به صورت ترکیبی با سایر نگهدارنده‌ها استفاده می‌شود.	0.1-1
بنزوئیک اسید	اثر روی کپک، مخمر و بعضی باکتری‌ها برای PH  4 تا 6 مناسب است.	0.1-0.8
اتیل هگزیل گلیسیرین	اثر روی باکتری، مخمر در محیط کمی اسیدی عملکرد بهتر داد. به صورت کمک نگهدارنده استفاده می‌شود.	0.5-2
کاپریلیل گلیکول	اثر روی باکتری، مخمر و کپک موثر برای شوینده صورت	0.2-1
سدیم بنزوآت	اثر روی قارچ و کپک مناسب فرمولاسیون‌های بر پایه آب	0.1-0.8
پتاسیم سوربات	اثر روی کپک و قارچ و بعضی باکتری‌ها افزایش ماندگاری کرم و امولسیون مناسب فرمولاسیون بر پایه آب	0.15-0.5

 

 

 

میزان p H  سازگار برای انواع نگهدارنده‌های آرایشی و بهداشتی

نکته مهمی که در مورد نگهدارنده آرایشی و بهداشتی باید در نظر گرفت ناحیه عملکردی نگهدارنده است. نگهدارنده‌ها عمدتا در یک ناحیه مشخص از p H بیشترین اثر گذاری را دارند. به طور مثال پارابن و فنوکسی اتانول بهترین عمکلرد را در p H  زیر 5.5 دارند. انتخاب نگهدارنده سازگار با p H  فرمولاسیون بر روی خواص بازدارندگی و ضد میکروبی محصول آرایشی و بهداشتی اثر بسییاری دارد. در جدول زیر بهترین ناحیه p H  برای نگهدارنده‌ها نشان داده شده است.

4.5-6	پارابن
6-8	فنوکسی اتانول
2.5-4.5	بنزوئیک اسید
3.5-6	سوربیک اسید
3-7	دی هیدرواستیک اسید

 

 

ترکیبات کاربردی نقش اساسی در افزایش عملکرد و کارایی کلی محصولات آرایشی و بهداشتی داشته و بخش عمده ای از ترکیبات فرمولاسیون آرایشی و بهداشتی را شامل می‌شوند. این مواد در درجه اول بر روی ایجاد عملکردهای خاص در فرمولاسیون ها مانند هیدراتاسیون، محافظت و بهبود بافت متمرکز هستند. ترکیبات کاربردی همچنین به ثبات، قوام و ایمنی کلی محصولات آرایشی و بهداشتی نیز کمک می‌کنند. به طور کلی مواد کاربردی شامل نرم کننده ها و مرطوب کننده ها، سورفکتانت ها، امولسیفایرها، تغلیظ کننده‌ها و تثبیت کننده‌ها، نگهدارنده ها، عطرها، رایحه‌ها و طعم دهنده‌ها می‌شوند. در ادامه به معرفی هر یک از این دسته ها می‌پردازیم.

 

 

نرم کننده‌ آرایشی و بهداشتی

نرم کننده ها موادی هستند که  با تشکیل یک لایه محافظ بر روی سطح پوست، مانع از دست دادن رطوبت و حفظ آبرسانی پوست می شوند. این دست از مواد به نرم شدن و صاف شدن پوست کمک می کنند و باعث می شوند پوست انعطاف پذیرتر و جوان تر به نظر برسد.مهم ترین ترکیبات نرم کننده موجود در بازار:

کره شی

کره کاکائو

روغن جوجوبا

اسکوالان

 

مرطوب کننده‌ آرایشی و بهداشتی

مرطوب کننده ها ترکیباتی هستند که رطوبت را از محیط جذب کرده و سطح هیدراتاسیون پوست را بهبود می بخشند.علاوه بر این، برخی از مواد مرطوب‌کننده‌ حاوی ترکیبات انسدادی مانند پترولاتوم یا دایمتیکون هستند که مانعی بر روی پوست ایجاد می‌کنند و جلوی از دست رفتن آب پوست را می‌گیرند.به طور کلی نرم کننده‌ها و مرطوب کننده‌ها به سلامت پوست، آبرسانی و و محافظت از پوست در برابر عوامل استرس زای محیطی در فرمولاسیون‌های آرایشی کمک می‌کنند.

گلیسیرین

اسید هیالورونیک

 اوره

روغن جوجوبا

کره شیا (شی باتر)

اسکوالان

 

سورفکتانت های آرایشی و بهداشتی

 سورفکتانت ها، گروه متنوعی از ترکیبات هستند که در محصولات آرایشی و بهداشتی به دلیل خواص پاک کنندگی، کف کنندگی و امولسیون کنندگی استفاده می شوند. این دسته از مواد با کاهش کشش سطحی و مخلوط کردن فازهای آبی و فاز روغنی (کثیفی) منجر به تسهیل حذف آنها از پوست و مو می‌شوند. سورفکتانت‌ها نقش مهمی در محصولات مراقبت از پوست، مراقبت از مو و بهداشت شخصی ایفا می کنند. از جمله مهم ترین سروفاکتانت‌های آرایشی و بهداشتی موارد ذیل هستند.

سدیم لوریل سولفات (SLS)

سدیم لورت سولفات (SLES)

کوکامیدوپروپیل بتائین (CAPB) 

دسیل گلوکوزید

لوریل گلوکوزید

کوکامید MEA و DEA

استرهای سوربیتان (پلی سوربات ها)

 

امولسیفایرهای آرایشی و بهداشتی

امولسیون کننده‌ها با ساختاری شبیه به سورفکتانت‌ها از جمله مواد ضروری در فرمولاسیون‌های آرایشی و بهداشتی هستند. این دسته از مواد مسئول ایجاد مخلوط‌های پایدار از فازهای غیر قابل اختلاط روغنی و آبی هستند. این ترکیبات دارای خاصیت آب دوستی و چربی دوستی همزمان هستند که آنها را قادر می سازد تا فازهای روغنی و آبی را به یکدیگر متصل کرده و از جدا شدن آنها جلوگیری کرده و توزیع یکنواخت مواد در فرمول را تضمین کنند. امولسیون کننده‌ها نقش مهمی در محصولات آرایشی مختلف از جمله لوسیون ها، کرم ها، سرم ها و امولسیون‌ها ایفا کرده و به  بهبود بافت، فرم، پایداری و کارایی آن‌ها کمک شایانی می‌کنند. مهم ترین امولسیفایرهای آرایشی و بهداشتی موارد ذیل می‌باشند.

ستیل الکل

گلیسریل مونو استئارات

سوربیتان اولئات

پلی سوربات 80 (تویین 80)

سدیم استئاروئیل لاکتیلات (SSL)

 

تغلیظ کننده و تثبیت کننده‌های آرایشی و بهداشتی

تغلیظ کننده، تثبیت کننده و ژل کننده‌ها اجزای ضروری در فرمولاسیون بسیاری از محصولات آرایشی و بهداشتی هستند که به بافت، قوام و پایداری این محصولات کمک می کنند. این مواد به حفظ ویسکوزیته مورد نظر، جلوگیری از جداسازی فاز و افزایش عملکرد کلی فرمولاسیون‌های آرایشی و بهداشتی کمک می‌کنند. این دسته از مواد در افزایش صرفه اقتصادی محصولات نهایی برای تولیدکنندگان نقش مهمی دارند. مهم ترین ترکیبات غلیط کننده و تثبیت کننده موارد ذیل می‌باشند.

کربومرها

صمغ زانتان (زانتان گام)

مشتقات سیلیکون (دیمتیکون، سیکلومتیکون)

موم زنبور عسل (وکس زنبور عسل)